Als bestuurder kun je op twee manieren persoonlijk aansprakelijk worden gesteld: civielrechtelijk en strafrechtelijk. Beide vormen van aansprakelijkheid ontstaan wanneer je als bestuurder fouten maakt of nalatig bent, maar verschillen duidelijk in juridische aard, gevolgen en doel.
Civielrechtelijke aansprakelijkheid: schade herstellen
Civielrechtelijke aansprakelijkheid houdt in dat je financieel verantwoordelijk bent voor schade die derden lijden door jouw handelen of nalaten als bestuurder. Het gaat hierbij om schadeclaims van bijvoorbeeld klanten, leveranciers, aandeelhouders of andere betrokkenen. De civiele rechter kan je verplichten om schade te vergoeden wanneer je besluitvorming of beleid financiële of materiële schade heeft veroorzaakt.
Je kunt civielrechtelijk aansprakelijk worden gesteld als:
- je onverantwoord financieel beleid voert,
- je wettelijke verplichtingen, zoals het deponeren van jaarstukken, niet nakomt,
- je onvoldoende toezicht houdt op interne processen, waardoor schade ontstaat.
Het doel van civielrechtelijke aansprakelijkheid is het compenseren van de benadeelde partij. Er is geen sprake van bestraffing, maar van herstel van schade.
Strafrechtelijke aansprakelijkheid: bestraffing van strafbaar gedrag
Strafrechtelijke aansprakelijkheid treedt in werking wanneer je als bestuurder in strijd handelt met het strafrecht. Het gaat hierbij om ernstig verwijtbaar of opzettelijk gedrag, zoals fraude, valsheid in geschrifte of belastingontduiking. In deze gevallen gaat het niet om herstel van schade, maar om het bestraffen van het gedrag.
Je kunt strafrechtelijk aansprakelijk worden als:
- je bewust financiële gegevens manipuleert,
- je opzettelijk wetten overtreedt, zoals veiligheidsregels of milieuwetgeving,
- je betrokken bent bij verduistering of corruptie.
De gevolgen van strafrechtelijke aansprakelijkheid zijn zwaarder dan bij civielrechtelijke claims. Naast geldboetes kun je een strafblad krijgen of zelfs een gevangenisstraf opgelegd krijgen. Bovendien tast een strafzaak vrijwel altijd je reputatie aan en kan deze leiden tot persoonlijk financieel verlies, ook buiten het bereik van een verzekering.
Waarom dit onderscheid belangrijk is voor bestuurders
Het verschil zit in de aard van de aansprakelijkheid: civielrechtelijke aansprakelijkheid draait om financiële compensatie van schade, terwijl strafrechtelijke aansprakelijkheid gericht is op bestraffing van ernstig fout gedrag. Civiele claims kunnen vaak worden gedekt via een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering, maar strafrechtelijke sancties vallen daar in de regel buiten.
Als bestuurder is het daarom essentieel om:
- je beleid goed te documenteren,
- interne processen en risicobeheer zorgvuldig op te zetten,
- en je gedrag altijd af te stemmen op geldende wet- en regelgeving.
Een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering biedt bescherming tegen civiele claims, maar kan je niet vrijwaren van strafrechtelijke gevolgen. Preventief handelen is dus zeer belangrijk.
Samenvattend:
Civielrechtelijke aansprakelijkheid richt zich op het vergoeden van schade aan derden. Strafrechtelijke aansprakelijkheid gaat over het bestraffen van strafbare daden zoals fraude of opzettelijke nalatigheid. Beide vormen kunnen grote gevolgen hebben voor jou als bestuurder, waarbij vooral strafrechtelijke aansprakelijkheid jouw vrijheid, reputatie en vermogen ernstig kan raken. Voor een goede bescherming is zowel zorgvuldig bestuur als een passende verzekering noodzakelijk.